جمهوری اسلامی ایران از گذشته تاکنون همواره به دنبال دستیابی به سلاح هستهای و توسعه وسایل حمل آن با موشکهای دوربرد است که از طریق ماهوارهها هدایت میشوند. به همین دلیل، سازمان انرژی اتمی ایران روند غنیسازی اورانیوم و پلوتونیوم را بهمنظور تولید هگزافلوورید اورانیوم و در اختیار داشتن مقدار موردنیاز مواد غنیشده برای ساخت سلاح هستهای ادامه میدهد. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام کرد که این کشور «توانایی فنی ساخت بمب اتمی را دارد».
این در حالی است که شک و تردیدها درباره نیت واقعی رژیم ایران از برنامه هستهای آن در هر دور از مذاکرات بیشتر میشود و حتی مشخص شده است که هیئت مذاکرهکننده ایرانی در وین برای به سر رساندن مذاکرات و رسیدن به توافق تمایلی ندارد. در واقع، پس از ۱۸ ماه مذاکرات پیدرپی در وین، میتوان دریافت که تهران با بهرهجویی از ادامه گفتوگوها، هدف دیگری را دنبال میکند؛ در حالی که طرفهای دیگر مذاکرات و حتی روسیه و چین از ادامه گفتوگوها با ایران انتظار دیگری دارند.
هرچند هیئت ایران در مذاکرات وین و در نشستهایی که در شهرهای دیگر برگزار میشود، نوعی «انعطافپذیری» از خود نشان میدهد، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه این کشور، تاکید میکند که تهران در واکنش به تحریمهای آمریکا «گازرسانی به سانتریفیوژهای پیشرفته» را آغاز کرده است.
از سوی دیگر، کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی (از مشاوران نزدیک خامنهای)، گفت که «ما توانایی فنی برای ساخت بمب هستهای را داریم». همچنین محمدجواد لاریجانی، نظریهپرداز راهبردی و معاون سابق امور بینالملل قوه قضاییه هم تصریح کرد: «هیچکس نمیتواند ایران را از ساخت بمب هستهای بازدارد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
محمود علوی، وزیر اطلاعات سابق جمهوری اسلامی ایران، گفت: «رهبری صراحتا در فتوای خود فرمودند که تولید سلاح هستهای خلاف شرع است و جمهوری اسلامی سراغ آن نمیرود و آن را حرام میداند؛ اما اگر گربهای را گوشهای گیر بیندازند ممکن است رفتاری کند که گربهای که آزاد است، آن رفتار را نمیکند. اگر ایران را به آن سمتها هل دهند، تقصیر ایران نیست، بلکه تقصیر کسانی است که ایران را به آن سمت هل دادهاند».
این اظهارات زمانی بیان شد که ایران در تلاش برای طفرهرفتن از مذاکره و فریب دادن مذاکرهکنندگان غربی بود و در عین حال سعی میکرد توانمندیهای هستهای خود را توسعه دهد و به مرحله پیشرفتهتری وارد شود. مقامهای ایرانی تلاش کردند دنیا را وادارند چنین تصور کند که رهبر جمهوری اسلامی داشتن سلاح هستهای حرام میداند و با صدور فتوای صریحی در این زمینه، بر حرام بودن سلاح هستهای تاکید کرده است.
با این حال، این اواخر، مشاوران و مسئولان نزدیک به خامنهای این موضوع را مطرح میکنند که قصد دارند از رهبر جمهوری اسلامی بخواهند در فتوای خود درباره سلاح هستهای بازنگری کند، زیرا این اقدام ایران را به باشگاه هستهای وارد میکند و جایگاه آن را بالا میبرد. محمدرضا صباغیان بافقی، نماینده مجلس و از نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی ایران، گفت: «دشمن بداند که اگر به گستاخیها و تهدیدهای خود ادامه دهد، از رهبری میخواهیم که راهبرد و فتوای تولید سلاح هستهای را تغییر دهند، سپس این امر برای جوانان ایرانی فوقالعاده آسان خواهد بود.»
در حالیکه کشورهای بزرگ در دهمین کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای که در نیویورک برگزار شد، درباره چگونگی محدود کردن گسترش سلاحهای هستهای بحث کردند، جمهوری اسلامی ایران همچنان به طفرهرفتن سر میز مذاکره تا رسیدن به آستانه هستهای شدن و دستیابی به سلاح هستهای ادامه میدهد.
بنابراین، هدف جمهوری اسلامی ایران از مذاکراتی که تهران آن را از قبل بیفایده میداند چیست؟
در عرصه داخلی، رژیم ایران سعی میکند با پخش خبر مذاکره با غرب، بازارهای داخلی خود را آرام کند تا شاید نرخ ارز در داخل در برابر دلار اندکی افزایش یابد وبه کاهش تورم منجر شود. همچنین تهران با راهانداختن این هیاهو میخواهد به مردم ستمدیده ایران وانمود کند که رژیم حاکم در آستانه رسیدن به پایان مذاکرات موفقیتآمیزی است که نفت و گاز و سایر تولیدات ایران را به بازارهای جهانی بازمیگرداند. در همین حال، رسانههای خودکامه دولتی ایران تبلیغاتی را منتشر میکنند که هدف از آن، پخش موفقیتهای موهوم مذاکرات ایران با غرب است.
در عرصه خارجی، تهران خواهان ادامه دیپلماسی است؛ حتی اگر در ظاهر بیهوده به نظر رسد. هدف تهران این است که واشنگتن تلآویو را تحت فشار قرار دهد تا در موضعگیری و رویکردش با ایران راهبرد «دیپلماسی و مذاکره» را در اولویت قرار دهد و از عملیات و ترورهایی که در خاک ایران انجام میدهد، بکاهد.
آمریکاییها نیز بهنوبه خود میخواهند با ادامه مذاکرات مانع افزایش فشارهای دیپلماتیک و اعمال تحریمهای بیشتر شوند و از هرگونه تشدید تنشی که زمینهساز اقدام نظامی باشد، جلوگیری کنند؛ زیرا هرگونه اقدام نظامی به دلیل تعهدات آمریکا در قبال اسرائیل و بقیه کشورهای همسایه، برای واشنگتن هزینه بسیاری خواهد داشت.
البته هم واشنگتن و هم تهران علاقه شدیدی به ادامه مذاکرات دارند؛ بدون اینکه برای کامیابی یا ناکامی گفتوگوها اهمیتی قائل شوند. آنها انتظار دارند که این توافق در سال ۲۰۲۵ پایان یابد؛ حتی اگر مدت کوتاهی قبل از آن منعقد شده باشد.
در واقع، رژیم ایران به دنبال دستیابی به سلاح هستهای است و تالارهای مذاکرات نمیتوانند در این عرصه تغییری ایجاد کنند. این رژیم در سال ۲۰۱۵ آزمایش شد و بهصراحت نشان داد که به هیچ صورتی قابلاعتماد نیست. در آن زمان، به جای اینکه مردم ایران از لغو تحریمها سود ببرند، شبهنظامیانی که سپاه پاسداران به آنها میلیاردها دلار پرداخت کرد، از آن بهرهمند شدند.